Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam đặt nền móng cho Nhà nước pháp quyền do Nhân dân làm chủ
- Thứ hai - 29/12/2025 15:49
- In ra
- Đóng cửa sổ này
Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam ngày 06/01/1946 là mốc son chói lọi, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử không chỉ khẳng định tính chính danh, hợp pháp của Nhà nước cách mạng non trẻ, mà còn đặt nền móng cho quá trình xây dựng, phát triển Quốc hội Việt Nam là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước ta.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các thành viên của Chính phủ tuyên thệ nhậm chức tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa I, ngày 02/3/1946. Ảnh: T.L
Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngay trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 03/9/1945, Người đã đề nghị phải “tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu”, bảo đảm quyền ứng cử và bầu cử của mọi công dân đủ tuổi, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dòng giống. Đề nghị đó phản ánh tầm nhìn chiến lược của Người, không chỉ là yêu cầu chính trị - pháp lý để xây dựng chính quyền cách mạng, mà còn là phương thức tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố niềm tin xã hội, tạo nền tảng cho quản trị quốc gia và đối ngoại.
Trên cơ sở chủ trương ấy, công tác chuẩn bị Tổng tuyển cử bầu Quốc hội Việt Nam diễn ra khẩn trương trong điều kiện “thù trong, giặc ngoài”, kinh tế - xã hội hết sức khó khăn. Việc tổ chức Tổng tuyển cử, thành lập các ban bầu cử đã được triển khai đến tận làng xã, do chính quyền các cấp trực tiếp đảm nhiệm; danh sách cử tri và ứng cử viên được hoàn thành, niêm yết công khai; Nhân dân tham gia trao đổi, tranh luận, chất vấn để lựa chọn người xứng đáng đại diện cho mình. Trước ngày bầu cử, 05/01/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu, tạo khí thế chính trị rộng khắp cho “ngày hội dân chủ” của toàn dân.
Ngày 06/01/1946, cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội diễn ra trên phạm vi cả nước, kể cả những vùng đang có chiến sự ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Cuộc Tổng tuyển cử đã được tiến hành theo những nguyên tắc dân chủ, tiến bộ, như: phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu đạt 89%, bầu được 333 đại biểu với cơ cấu thể hiện tính đại diện rộng rãi: 57% thuộc các đảng phái khác nhau, 43% không đảng phái; 87% là công nhân, nông dân, chiến sĩ cách mạng; có 10 đại biểu nữ và 34 đại biểu dân tộc thiểu số; thành phần đại biểu đại diện cho cả 03 miền Bắc -Trung - Nam, gồm nhiều giới, nhiều tầng lớp xã hội và các thành phần tôn giáo, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt đầu tiên về thể chế dân chủ của nước ta.
Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử là biểu hiện tập trung của ý chí độc lập, tự chủ và khát vọng dân chủ của Nhân dân ta. Lần đầu tiên, Nhân dân thực hiện quyền bầu cử để lựa chọn cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, qua đó đặt nền móng pháp lý cho Nhà nước do Nhân dân làm chủ và khẳng định sự lựa chọn đúng đắn của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử đánh dấu bước trưởng thành của Nhà nước cách mạng Việt Nam, mở ra một thời kỳ mới: đất nước có Quốc hội, có Chính phủ thống nhất, có Hiến pháp tiến bộ và một hệ thống chính quyền đầy đủ danh nghĩa pháp lý để đại diện cho Nhân dân Việt Nam cả về đối nội và đối ngoại. Cuộc bầu cử là căn cứ để khẳng định Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mang tính hợp pháp, dân chủ - Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử khẳng định đường lối đúng đắn, sáng tạo và sự lãnh đạo tài tình của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh; củng cố sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Ở tầm dài hạn, cuộc Tổng tuyển cử ngày 06/01/1946 mở ra truyền thống lập hiến - lập pháp gắn với quyền làm chủ của Nhân dân, tạo nền tảng cho sự phát triển liên tục của Quốc hội Việt Nam. Trảiqua 80 năm hình thành và phát triển, với hoạt động của 15 khoá, Quốc hội Việt Nam không ngừng lớn mạnh, gắn bó mật thiết với cử tri, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, xuất phát từ lợi ích quốc gia, dân tộc và yêu cầu phát triển đất nước; sự phát triển đó vừa kế thừa, vừa đổi mới, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng.
Bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, yêu cầu đối với Quốc hội Việt Namphải tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả. Trong đó, xây dựng Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Đồng thời, việc đổi mới cơ cấu tổ chức và phương thức hoạt động của Quốc hội cần được tiến hành chặt chẽ, đồng bộ, có định hướng mục tiêu rõ ràng, bước đi chắc chắn và mang lại hiệu quả thiết thực.
Từ ý nghĩa lịch sử của cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam ngày 06/01/1946, đến yêu cầu đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội hiện nay, là sự nhất quán của tư tưởng lấy Nhân dân làm trung tâm, lấy dân chủ làm nền tảng và lấy pháp quyền làm phương thức tổ chức quyền lực. Đóchính là giá trị cốt lõi và yêu cầu đổi mới để Quốc hội Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, góp phần quan trọng hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đưa đất nước vững bước trong kỷ nguyên mới.
Việt Cường
Trên cơ sở chủ trương ấy, công tác chuẩn bị Tổng tuyển cử bầu Quốc hội Việt Nam diễn ra khẩn trương trong điều kiện “thù trong, giặc ngoài”, kinh tế - xã hội hết sức khó khăn. Việc tổ chức Tổng tuyển cử, thành lập các ban bầu cử đã được triển khai đến tận làng xã, do chính quyền các cấp trực tiếp đảm nhiệm; danh sách cử tri và ứng cử viên được hoàn thành, niêm yết công khai; Nhân dân tham gia trao đổi, tranh luận, chất vấn để lựa chọn người xứng đáng đại diện cho mình. Trước ngày bầu cử, 05/01/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu, tạo khí thế chính trị rộng khắp cho “ngày hội dân chủ” của toàn dân.
Ngày 06/01/1946, cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội diễn ra trên phạm vi cả nước, kể cả những vùng đang có chiến sự ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Cuộc Tổng tuyển cử đã được tiến hành theo những nguyên tắc dân chủ, tiến bộ, như: phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu đạt 89%, bầu được 333 đại biểu với cơ cấu thể hiện tính đại diện rộng rãi: 57% thuộc các đảng phái khác nhau, 43% không đảng phái; 87% là công nhân, nông dân, chiến sĩ cách mạng; có 10 đại biểu nữ và 34 đại biểu dân tộc thiểu số; thành phần đại biểu đại diện cho cả 03 miền Bắc -Trung - Nam, gồm nhiều giới, nhiều tầng lớp xã hội và các thành phần tôn giáo, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt đầu tiên về thể chế dân chủ của nước ta.
Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử là biểu hiện tập trung của ý chí độc lập, tự chủ và khát vọng dân chủ của Nhân dân ta. Lần đầu tiên, Nhân dân thực hiện quyền bầu cử để lựa chọn cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, qua đó đặt nền móng pháp lý cho Nhà nước do Nhân dân làm chủ và khẳng định sự lựa chọn đúng đắn của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử đánh dấu bước trưởng thành của Nhà nước cách mạng Việt Nam, mở ra một thời kỳ mới: đất nước có Quốc hội, có Chính phủ thống nhất, có Hiến pháp tiến bộ và một hệ thống chính quyền đầy đủ danh nghĩa pháp lý để đại diện cho Nhân dân Việt Nam cả về đối nội và đối ngoại. Cuộc bầu cử là căn cứ để khẳng định Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mang tính hợp pháp, dân chủ - Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử khẳng định đường lối đúng đắn, sáng tạo và sự lãnh đạo tài tình của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh; củng cố sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Ở tầm dài hạn, cuộc Tổng tuyển cử ngày 06/01/1946 mở ra truyền thống lập hiến - lập pháp gắn với quyền làm chủ của Nhân dân, tạo nền tảng cho sự phát triển liên tục của Quốc hội Việt Nam. Trảiqua 80 năm hình thành và phát triển, với hoạt động của 15 khoá, Quốc hội Việt Nam không ngừng lớn mạnh, gắn bó mật thiết với cử tri, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, xuất phát từ lợi ích quốc gia, dân tộc và yêu cầu phát triển đất nước; sự phát triển đó vừa kế thừa, vừa đổi mới, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng.
Bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, yêu cầu đối với Quốc hội Việt Namphải tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả. Trong đó, xây dựng Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Đồng thời, việc đổi mới cơ cấu tổ chức và phương thức hoạt động của Quốc hội cần được tiến hành chặt chẽ, đồng bộ, có định hướng mục tiêu rõ ràng, bước đi chắc chắn và mang lại hiệu quả thiết thực.
Từ ý nghĩa lịch sử của cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam ngày 06/01/1946, đến yêu cầu đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội hiện nay, là sự nhất quán của tư tưởng lấy Nhân dân làm trung tâm, lấy dân chủ làm nền tảng và lấy pháp quyền làm phương thức tổ chức quyền lực. Đóchính là giá trị cốt lõi và yêu cầu đổi mới để Quốc hội Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, góp phần quan trọng hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đưa đất nước vững bước trong kỷ nguyên mới.
Việt Cường