Từ cuối thế kỷ XIX, sau khi xâm lược nước ta, thực dân Pháp đã thi hành chính sách thống trị vô cùng thâm độc và tàn bạo. Chúng chia cắt đất nước ta, xóa tên nước Việt Nam trên bản đồ thế giới, thẳng tay đàn áp các phong trào cách mạng, bóc lột dân ta đến tận xương tủy; chúng thực hiện chính sách ngu dân, làm cho nòi giống ta suy nhược bằng thuốc phiện, rượu cồn… Các cuộc khởi nghĩa và phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân ta đã liên tiếp nổ ra, nhưng bị chúng đàn áp dã man và đều đi đến thất bại.
Trong khi các bậc chí sĩ yêu nước Việt Nam đang khủng hoảng về đường lối cứu nước, Nguyễn Ái Quốc đã được tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin và tìm ra con đường cứu nước đúng đắn. Người đã truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào trong nước, lựa chọn và đào tạo những thanh niên yêu nước ưu tú và thành lập Ðảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 3/2/1930.
Ngay sau khi thành lập, Đảng Cộng sản Việt Nam đã nắm lấy ngọn cờ lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Bằng Cương lĩnh, đường lối, phương pháp cách mạng đúng đắn, Đảng đã lôi cuốn đông đảo quần chúng và tổ chức thành lực lượng cách mạng hùng hậu. Trải qua muôn vàn thử thách trong máu lửa đấu tranh, với các cao trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh năm 1930 - 1931, Cao trào dân chủ năm 1936 - 1939 và đầu những năm 40 của thế kỷ XX với cao trào chống phát xít, Đảng và nhân dân ta đã có thêm nhiều bài học kinh nghiệm quý giá trong đấu tranh cách mạng.
Đầu năm 1945, tình hình thế giới và trong nước chuyển biến mau lẹ, có lợi cho cách mạng Việt Nam. Tháng 2/1945, Ban Thường vụ Trung ương họp và ra nghị quyết nêu rõ: “Kẻ thù số một của các dân tộc Đông Dương lúc này không phải là tất cả chủ nghĩa đế quốc mà chỉ là đế quốc phát xít, đặc biệt là phát xít Nhật - Pháp”. Hội nghị chỉ rõ, toàn bộ công tác của Đảng trong lúc này là chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền.
Tháng 3/1945, Thường vụ Trung ương tổ chức hội nghị và ra chỉ thị “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Tháng 4/1945, Trung ương Đảng triệu tập Hội nghị quân sự cách mạng Bắc kỳ, quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang, đẩy mạnh tuyên truyền xung phong có vũ trang cướp kho thóc của Nhật để cứu đói. Đẩy mạnh xây dựng các đội tự vệ vũ trang, du kích cứu quốc, mở trường đào tạo cấp tốc cán bộ quân sự, phát động chiến tranh du kích ở những nơi có đủ điều kiện, giải phóng từng vùng, mở rộng căn cứ địa cách mạng. Từ tháng 4/1945 trở đi, cao trào kháng Nhậtt cứu nước diễn ra mạnh mẽ. Phong trào đấu tranh vũ trang, khởi nghĩa từng phần đã diễn ra ở nhiều vùng.
Từ ngày 13 -15/8/1945, Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào, đã đi đến kết luận: “Những điều kiện khởi nghĩa ở Đông Dương đã chín muồi”, vì vậy phải “Kịp thời hành động, không bỏ lỡ cơ hội”, tất cả vì mục tiêu “Việt Nam hoàn toàn độc lập”. Ngày 16/8/1945, Đại hội Quốc dân tại Tân Trào đã thông qua Lệnh tổng khởi nghĩa và bầu ra Ủy ban Dân tộc giải phóng Trung ương, tức Chính phủ Lâm thời do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Hồ Chí Minh đã ra Lời kêu gọi “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn thể đồng bào ta hãy đứng dậy đem sức ta mà giải phóng cho ta!”.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đồng loạt đứng lên, tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền khắp cả nước. Ngày 19/8/1945, khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội; từ ngày 23 - 25/8/1945, khởi nghĩa thắng lợi ở Huế, Sài Gòn và các địa phương khác trong cả nước. Như vậy, chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8/1945, cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn; lần đầu tiên trong lịch sử, chính quyền trong cả nước thuộc về nhân dân.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi vĩ đại đầu tiên của nhân dân ta từ khi có Đảng lãnh đạo, mở ra bước ngoặt lớn trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Với thắng lợi này, ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, trước cuộc mít tinh của gần một triệu đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời.
Từ đây, đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Đánh giá ý nghĩa lịch sử của sự kiện vĩ đại này, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.
Phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, trong suốt 79 năm qua, Đảng đã lãnh đạo cách mạng Việt Nam giành được những thắng lợi to lớn trong đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với ý nghĩa đó, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng; tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; xây dựng thành công Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Việt Cường