Vào những năm 1970, chính quyền Sài Gòn phát lệnh Tổng động viên đôn quân, mở nhiều chiến dịch bao vây không cho các chùa Khmer tổ chức sinh hoạt tôn giáo và bắt sư sãi, chư tăng đi lính. Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Rạch Giá và Mặt trận giải phóng tỉnh, Ban Khmer vận, Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh đã vận động sư sãi đồng bào Khmer, kêu gọi binh lính bỏ ngũ, chống lại lệnh Tổng động viên, bắt lính đôn quân, bắn phá chùa chiền của chính quyền Mỹ - Ngụy.
Đầu tháng 6/1974, binh lính và cảnh sát chế độ Sài Gòn mở nhiều chiến dịch bao vây các chùa Khmer, bắt thanh niên và sư sãi đi lính. Ngày 05/6/1974, hơn 200 đồng bào và hơn 200 sư sãi ở các chùa KhLang Ong, KhLang Mương, Cù Là Cũ, Cù Là Mới dưới sự lãnh đạo của Chi bộ và cán bộ Khmer vận tỉnh đã kéo đến trụ sở Hội đồng xã Minh Hoà (nay là thị trấn Minh Lương) để gặp tên Xã trưởng, yêu cầu thả các vị sư đã bị bắt nhưng không được giải quyết.
Trước tình hình đó, Tỉnh uỷ đã chỉ đạo thành lập Ban chỉ đạo đấu tranh chống bắt sư sãi và thanh niên Khmer đi lính, đồng thời chỉ đạo Ban Khmer vận lãnh đạo Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh vận động các chùa, sư sãi và đồng bào Khmer trong tỉnh tổ chức biểu tình đấu tranh chống đôn quân, bắt lính và thả các vị sư đã bị bắt đi lính.
Đúng 5 giờ 30 phút ngày 10/6/1974, các vị sư Lâm Hùng, Danh Tấp, Danh Hom, Danh Hoi dẫn đầu đoàn biểu tình với hơn 600 sư sãi và hơn 2.000 đồng bào Khmer, xuất phát từ chùa KhLang Ong, KhLang Mương, Cù Là Mới, Cù Là cũ đi theo hướng Rạch Sỏi đến quận Kiên Thành (nay là thị trấn Minh Lương, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang). Đoàn biểu tình mang nhiều băng rôn, biểu ngữ với nội dung: “Chấm dứt bắn phá chùa chiền, giết hại sư sãi và đồng bào vô tội”, “Tôn trọng tự do tín ngưỡng”, “Chống bắt lính, đôn quân”, “Lập lại hoà bình, chống chiến tranh phi nghĩa”…
Khi đến cầu Tà Niên, lính Mỹ, ngụy dùng dây kẽm gai chặn đường nhưng đoàn biểu tình vẫn cứ hiên ngang tiến lên. Đến hơn 10 giờ, đoàn biểu tình đến gần Chi khu Kiên Thành, bọn địch tiếp tục dùng dây kẽm gai chặn đường, chĩa súng vào đoàn biểu tình nhưng sư sãi và đồng bào vẫn tiếp tục tiến lên. Trước khí thế hiên ngang của sư sãi và đồng bào, bọn địch xả súng làm 4 vị sư Lâm Hùng, Danh Tấp, Danh Hoi, Danh Hom hy sinh và 28 sư sãi, đồng bào bị thương. Sau đó, địch chở thi thể 4 vị sư về Bệnh viện tỉnh, lột áo cà sa, mặc áo đen và đặt trên người mỗi vị sư một khẩu súng AK, rồi vu khống là Việt cộng.
Đến 14 giờ chiều cùng ngày, đoàn biểu tình từ chùa Láng Cát do các vị sư Danh Phol, Danh Râm, Danh Bu Tel dẫn đầu tiếp tục kéo ra dinh Tỉnh trưởng đấu tranh đòi trả thi hài 4 vị sư. Lục lượng đoàn biểu tình lúc này có thêm hơn 1.000 sư sãi và đồng bào của chùa Láng Cát, Thôn Dôn, Tà Bết… Địch dùng dây kẽm gai và 2 xe vòi rồng chữa lửa chặn ngang cầu đúc Rạch Giá phun nước vào đoàn biểu tình, không cho kéo về dinh Tỉnh trưởng. Do lực lượng địch quá đông, đoàn biểu tình ngồi tại chỗ, dùng loa phóng thanh tố cáo tội ác của lính Mỹ, nguỵ và được đông đảo đồng bào ủng hộ.
Trước khí thế đấu tranh mạnh mẽ của sư sãi và đồng bào, địch buộc phải xin lỗi và trả lại thi hài 4 vị sư, đồng thời đưa các vị sư và đồng bào bị thương đi chữa trị. Đến 16 giờ 30 phút, ngày 10/6/1974, địch cho xe chở thi hài 4 vị sư về chùa Cù Là Cũ để làm lễ an táng.
Sau ngày miền Nam giải phóng, Nhà nước đã công nhận và cấp “Bằng Tổ quốc ghi công” cho 4 vị sư: Lâm Hùng, Danh Tấp, Danh Hom và Danh Hoi; đồng thời, khởi công xây dựng Tháp 4 Sư liệt sĩ. Ngày 15/3/1987, Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh cải táng và đưa hài cốt 4 vị sư vào tháp để thờ. Ngày 28/9/1990, Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận Tháp 4 Sư liệt sĩ là Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia.
Cuộc đấu tranh ngày 10/6/1974 là cuộc đấu tranh chính trị rộng lớn của quân và dân ta, được sự hưởng ứng của chư tăng, đồng bào Khmer và người dân trong tỉnh. Sự kiện là điểm son trong lịch sử đấu tranh hào hùng của chư tăng, phật tử, đặc biệt sự hy sinh của 4 vị sư đã trở thành niềm tự hào của đồng bào và người dân Khmer trong sự nghiệp đấu tranh, giải phóng dân tộc.
Nhằm tưởng nhớ và ôn lại truyền thống đấu tranh, tinh thần đoàn kết, dũng cảm của chư tăng, phật tử, đồng bào Khmer trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, vào ngày 10/6 hằng năm, huyện Châu Thành phối hợp Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh tổ chức lễ giỗ 4 vị hòa thượng liệt sĩ, thu hút đông đảo người dân tham dự.
Tháp 4 sư liệt sĩ được đồng bào Khmer xem là biểu tượng của truyền thống yêu nước của dân tộc. Đây cũng là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm cho thế hệ trẻ của tỉnh./.
Giang Nam
Bác Hồ với Báo chí cách mạng Việt Nam, Báo chí Kiên Giang học và làm theo Bác
Phản bác luận điệu xuyên tạc quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí ở Việt Nam
Một số giải pháp về phát triển khởi nghiệp sáng tạo
Kỹ năng số cần thiết cho người dân nông thôn trong giai đoạn hiện nay
Văn bản mới (số tháng 6 năm 2025)